Znajdują się w nich wnioski o wydanie dowodów osobistych, często wypełnione odręcznym pismem, zawierające szczegóły z ich życia, a przede wszystkim – fotografie, których często nie znajdziemy już nigdzie indziej. Te zdjęcia to nierzadko jedyne zachowane wizerunki naszych babć, dziadków czy pradziadków – jedyny „dowód” ich istnienia, który przetrwał próbę czasu.

Niestety, te bezcenne pamiątki są dziś dla wielu z nas nieosiągalne. Leżą zapomniane w archiwach urzędów, niszczeją, a bliscy – ci, którzy chcą je odzyskać i ocalić od zapomnienia – napotykają na zamknięte drzwi. Bolesny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 grudnia 2023 roku (sygn. II OSK 1762/22) stwierdził, że sam kult pamięci zmarłego nie wystarcza, by uzyskać dostęp do tych dokumentów, jeśli nie można wykazać konkretnego interesu prawnego. W efekcie tego orzeczenia około połowa urzędów w Polsce odmawia rodzinom wglądu w koperty dowodowe, choć to właśnie bliscy powinni być ich naturalnymi strażnikami.

Z tych powodów powstała nasza obywatelska inicjatywa ustawodawcza „Dowody Pamięci”.

Bo dla nas to nie tylko urzędowe teczki. To dowody na to, że nasi bliscy istnieli, kochali, żyli. To dokumenty, które mają wartość nie tylko administracyjną – ale przede wszystkim emocjonalną, rodzinną, ludzką.

Chcemy, by ustawodawca widział w nich to samo, co widzimy my – świadectwa życia, które zasługują na szacunek i ochronę.